پیشرفتهای چهل سالۀ زیرساختی

فصل پنجم

پیشرفتهای چهل سالۀ زیرساختی

۱. حوزۀ حمل و نقل

زیرساخت در عمومی ترین حالت، دسته ای از عوامل ساختاری به هم پیوسته است که تکیه گاه اسکلت یک ساختمان کامل را فراهم می آورد. اصطلاح زیرساخت برای هر کشور، به حوزه های مختلفی در آن اطلاق میشود که اساس و بنیان حرکت اقتصادی کشور به آنها وابسته باشد.

الف. خطوط ریلی

• رشد ۲ برابری خطوط راه آهن در کشور.

روند تغییر مقدار طول خطوط ریلی ایران، از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۶ م (منبع: بانک جهانی.)

• ارتقای ۱۲ پله ای ایران در رتبه بندی خطوط ریلی جهان.

رتبه ۲۷ ایران در سال ۱۹۹۰ م در رتبه بندی کشورهای جهان در زمینه احداث خطوط ریلی (منبع: بانک جهانی.)

رتبه ۱۵ ایران در سال ۲۰۱۶ م در رتبه بندی کشورهای جهان در زمینه احداث خطوط ریلی (منبع: بانک جهانی.)

ایران در طول ۳۰ سال اخیر، از رتبۀ ۲۷ به رتبۀ ۱۵ ارتقا یافته است.

• ارتقای ۲۵ پله ای ایران در رتبه بندی ترابری خطوط ریلی جهان

رتبه ۳۱ ایران در سال ۱۹۹۰ م در رتبه بندی کشورهای جهان در زمینۀ حمل بار توسط خطوط ریلی (منبع: بانک جهانی.)

رتبه ۶ ایران در سال ۲۰۱۶ م در رتبه بندی کشورهای جهان در زمینۀ حمل بار (منبع: بانک جهانی.)

ایران در طول ۳۰ سال اخیر، از رتبۀ ۳۱ به رتبۀ ۶ ارتقا یافته است.

• رشد ۶ برابری ترابری کالا به کمک خطوط ریلی در کشور

روند تغییر مقدار بار جا به جاشده از طریق خطوط ریلی در کشور، از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۶ م. (منبع: بانک جهانی.)

برای درک بهتر موارد زیر میتوان از فایل اصلی که نمودارها آمده است استفاده کرد بنده فقط به اختصار خیلی خلاصه عرض میکنم.

ب‌. خطوط هوایی

• رشد ۲۵ برابری تعداد مسافران جا به جا شده با استفاده از خطوط هوایی

روند تغییر تعداد مسافر جا به جا شده از طریق خطوط هوایی ایران در ۴۰ سال اخیر (منبع: بانک جهانی.)

• رشد ۱۸ برابری بار جا به جا شده با استفاده از خطوط هوایی.

روند تغییر وزن بار جا به جا شده از طریق خطوط هوایی ایران در ۴۰ سال اخیر (منبع: بانک جهانی.)

ج. خطوط جاده های

• رشد ۴.۴ برابری طول جاده های کشور

روند تغییر طول همۀ راه های ایران، در سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۵ ش. (منبع: کتاب جامع آماری حمل ونقل مسکن و شهرسازی کشور.)

حمل ونقل مسکن و شهرسازی کشور

• رشد ۵.۱۲ برابری جاده های روستایی

روند تغییر طول همۀ راه های روستایی ایران، در سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۵ ش. (منبع: کتاب جامع آماری حمل ونقل مسکن و شهرسازی کشور.)

• رشد ۸ برابری آزاد راه های کشور

روند تغییر طول همۀ آزاد راه های ایران، در سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۹۵ ش. (منبع: کتاب جامع آماری حمل ونقل مسکن و شهرسازی کشور.)



علم و فناوری

۱. تولید علم در جمهوری اسلامی رتبه نخست رشد علمی در جهان

الف. ارتقای علمی ۳۶ پله ای ایران در ۲۰ سال اخیر

بر اساس نتایجی که پایگاه استنادی اسکوپوس (Scopus) منتشر کرده است تعداد مدارک علمی ثبت شده از جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۶ برابر با ۸۴۲ مورد بوده و در سال ۲۰۱۷ ،تعداد مدارک و مستندات علمی کشور به رقم ۵۴۳۸۸ مورد افزایش یافته است و نسبت به سال ۱۹۹۶، رشد ۵۹/۶۴ برابری را نشان میدهد و در این سال، جایگاه ایران در دنیا، به رتبه ۱۶ ارتقاء یافته است.

ذکر این نکته لازم است که به گزارش دو پایگاه معتبر علمی (New Scientist) , و (Metrix Science)، جمهوری اسلامی ایران با نرخ رشد ۱۱ برابر متوسط جهانی، رتبه نخست رشد علمی را در بین سالهای ۱۹۸۰ - ۲۰۰۹ دارا بوده است.

وضعیت کشورهای جهان در تولید علم، در سال ۱۹۹۶ م. ایران در رتبۀ ۵۲ بعد از پاکستان قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در تولید علم، در سال ۲۰۱۷ م. ایران در رتبۀ ۱۶ بعد از نیدرلند قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

ب. ارتقای علمی ایران از رتبۀ ۵ به رتبۀ ۱ در منطقه

وضعیت کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا در تولید علم، در سال ۱۹۹۶ م. ایران در رتبۀ پنجم قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا در تولید علم، در سال ۲۰۱۷ م. ایران در رتبۀ اول قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

نمونه هایی از پیشرفت های علمی ایران

۱. علوم نانو؛ ارتقا از رتبۀ ۵۸ به ۱۶ در جهان

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم نانو، در سال ۱۹۹۶ م ایران رتبۀ ۵۸ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم نانو، در سال ۲۰۱۷ م. ایران در رتبۀ ۱۶ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۲. علوم بیوشیمی و زیست مولکولی؛ ارتقا از رتبۀ ۵۲ به ۱۷ در جهان

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم بیوشیمی، در سال ۱۹۹۶م. ایران در رتبۀ ۵۲ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم بیوشیمی، در سال ۲۰۱۷ م. ایران در رتبۀ ۱۷ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۳. علوم هوافضا؛ ارتقا از رتبۀ ۴۵ به رتبۀ ۱۱ در جهان

وضعیت کشورهای جهان در بخش علم هوافضا، در سال ۱۹۹۶ م ایران در رتبۀ ۴۵ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علم هوافضا، در سال ۲۰۱۷ م ایران در رتبۀ ۱۱ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۴. علوم فیزیک؛ ارتقا از رتبۀ ۵۶ به رتب

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم فیزیک، در سال ۱۹۹۶ م ایران در رتبۀ ۵۶ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم فیزیک، در سال ۲۰۱۷ م ایران در رتبۀ ۱۳ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۵. علوم ریاضی؛ ارتقا از رتبۀ ۴۷ به رتبۀ ۱۳ در جهان

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم ریاضیات، در سال ۱۹۹۶ م. ایران در رتبۀ ۴۷ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم ریاضیات، در سال ۲۰۱۷ م. ایران در رتبۀ ۱۳ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۶. علوم ژنتیک و سلولهای بنیادی؛ جایگاه دوم در دنیا

رتبه بندی ۱۰ کشور برتر حوزۀ سلوله ای بنیادی، در سال ۲۰۱۶ م ایران در رتبۀ دوم قرار گرفت قبل از آن هیچ رتبه ای نداشت. منبع: مرکز آزمایشهای بالینی ایاالت متحدۀ آمریکا

۷. علوم داروسازی؛ ارتقا از رتبۀ ۴۹ به رتبۀ ۱۱ در جهان

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم داروسازی، در سال ۱۹۹۶ م ایران در رتبۀ ۴۹ قرار داشت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

وضعیت کشورهای جهان در بخش علوم داروسازی، در سال ۲۰۱۷ م ایران در رتبۀ ۱۱ قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۸. ارتقا از رتبۀ ۳۸ به رتبۀ ۷ دنیا در تعداد ثبت اختراع

جایگاه ۳۸ ایران در رتبه بندی کشورها از نظر تعداد اختراعات، در سال ۱۹۷۰ م (منبع: بانک جهانی)

جایگاه ۷ ایران در رتبه بندی کشورها از نظر تعداد اختراعات، در سال ۲۰۱۶ م. (منبع: بانک جهانی)

فصل ششم: پیشرفتهای صنعتی

۱. انرژی

از عوامل موفقیت و پیشرفت در هر جامعه، رشد در صنعت و افزایش تولیدات صنعتی و معدنی و تنوع بخشی در آنهاست. در این بخش به بررسی صنعت و نیز اصلی ترین عامل محرک آن یعنی انرژی پرداخته میشود.

ایران رتبۀ ششم در بین کشورهای تولید کنندۀ انرژی

ایران در جایگاه ششم رتبه بندی کشورهای جهان در تولید انرژی، در سال ۲۰۱۷ م

ایجاد تنوع در منابع تأمین انرژی در ایران

زغال سنگ، برق آبی، انرژی فراورده های نفت خام، گاز طبیعی، سوخت هستهای، بیومس (سوختهای زیستی)، منابع مختلف خورشیدی، زمینگرمایی و... از سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ م. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

برای برآورد پیشرفت در موارد بالا باید به نمودار مراجعه کرد که عزیزان اگر مایل هستند میتوانند در فایل PDF ملاحظه کنند.

سرانۀ انرژی عرضه شده به ازای هرنفر (TPES/Capita)

ازجمله موانع بررسی دقیق میزان انرژی عرضه شده در طول زمان، افزایش جمعیت یک کشور است که به صورت طبیعی، باعث افزایش نیاز به انرژی در آن میشود؛ بنابراین، برای بررسی بهتر این نکته که آیا تمام افراد مختلف جامعه به اندازۀ کافی به انرژی دسترسی دارند یا نه، لازم است از سرانۀ انرژی عرضه شده بهازای هر نفر(TPES/Capita - نظام طبقه بندی) استفاده کرد.

 در این خصوص، مقایسه ای میان رشد انرژی تأمین شده در ایران و جهان و اتحادیۀ اروپا ارائه میشود.

• سرانۀ انرژی عرضه شده، از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ م (۱.۸ toe) (toe – میلیون تن) در کل دنیا بوده که در ایران و کشورهای اروپایی (۳ toe) بوده است. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

• کاهش تولید نفت خام از ۳۰۰ میلیون تن در سال به ۲۰۰ میلیون تن. در زمان پهلوی سال ۱۹۷۰ م. با صادرات ۳۰۰ میلیون تن نفت خام کسب در آمد میشد چون ما توانایی کمی در پالایش داشتیم و بیشتر فرآورده های نفتی مورد نیاز کشور از راه واردات تامین میشد.

ما در سال ۱۹۷۰ م. ۲۵ درصد تولید و ۷۵ درصد واردات داشتیم که این آمار در سال ۲۰۱۵ م. ۸۰ درصد تولید و ۲۰ درصد واردات داشتیم.

 (قابل ذکر است که اکنون درسال ۲۰۲۰ م. ما هیچگونه واردات فرآورده نداریم و در عرصۀ فرآورده های نفتی نه تنها واردات نداریم بلکه صادرات داریم)

۵. رشد تولید گاز

۱. افزایش تولید گاز طبیعی

افزایش تولید گاز طبیعی در ایران از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶م. از تولید سالیانه ۱۴۲۰۰۰ تن تا سالیانه ۲۱ میلیون و ۵۱۱ هزار تن. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

۲. ایران در رتبه بندی کشورهای تولید کنندۀ گاز

رتبۀ ایران در سال ۱۹۹۰ م، میان ۲۰ کشور بزرگ تولید کنندۀ گاز در جایگاه ششم قرار داشته و در سال ۲۰۱۵ م، به جایگاه سوم دنیا ارتقا یافته است. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

۶. رشد بیش از ۱۴برابری تولید انرژی الکتریکی

۱. افزایش تولید انرژی الکتریکی در ایران

نمودار تولید انرژی الکتریکی در ایران، از سال ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۶ م رشد افزایش تولید انرژی الکتریکی در ایران را ۱۴ برابر نشان میدهد. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

۲. ارتقا ۱۰ پله ای در رتبه بندی کشورهای تولید کنندۀ انرژی الکتریکی

نمودار سال ۱۹۹۰ م نمیانگر رتبۀ ۲۵ ایران و نمودار سال ۲۰۱۶ م با رشد ۱۰ پله رتبۀ ۱۵ را نشان میدهد. (منبع: آژانس بین المللی انرژی.)

۷. رشد علمی در حوزۀ انرژی

۱. علم انرژی؛ ارتقا از رتبۀ ۵۵ به رتبۀ ۱۲ در جهان

در نمودار رتبه بندی کشورهای دنیا در تولید مقاالت علمی در حوزۀ انرژی، در سال ۱۹۹۰ م ایران را در رتبۀ ۵۵، در سال ۱۹۹۶ م در رتبۀ ۳۴ و در سال ۲۰۱۷ م در رتبۀ ۱۲ قرار داده است. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۲. علم انرژی؛ ارتقا از رتبۀ ۸ به رتبۀ ۱ در منطقه

در رتبه بندی کشورهای خاورمیانه در تولید مقاالت علمی در حوزۀ انرژی، در سال ۱۹۹۶ م ایران را در جایگاه هشتم و در سال ۲۰۱۷ م در جایگاه اول قرار داده است. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۳. علم انرژی هسته ای؛ ارتقا از رتبۀ ۷۷ به رتبۀ ۱۲ در جهان

رتبه بندی کشورهای دنیا در تولید مقاالت علمی در حوزۀ انرژی هسته ای، در سال ۱۹۹۶ م ایران را در رتبۀ ۷۷ و در سال ۲۰۱۷ م ایران را در رتبۀ ۱۲ قرار داده است. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۴. علم انرژی هسته ای؛ ارتقا از رتبۀ ۱۳ به رتبۀ ۱ در منطقه

جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۶ بین ۱۳ کشور ارائه دهندۀ مقاله در حوزۀ انرژی هسته ای با داشتن یک مقاله در رتبۀ ۱۳ قرار داشت که در سال ۲۰۱۷ با ارائۀ ۳۵۴ مقاله در رتبۀ اول قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

۵. علم انرژی های تجدید پذیر؛ ارتقا از رتبۀ ۶ به رتبۀ ۱ در منطقه

جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۶ بین ۶ کشور ارائه دهندۀ مقاله در حوزۀ انرژیه ای

تجدید پذیر با داشتن ۹ مقاله در رتبۀ ۶ قرار داشت که در سال ۲۰۱۷ با ارائۀ ۱۱۰۹ مقاله در رتبۀ اول قرار گرفت. (منبع: پایگاه استنادی اسکوپوس)

👁️ بازدید: 933🔎 ورودی گوگل: 31

نظرات (0)