یاووز سلطان سلیم یا سلیم یکم، ترکی استانبولی: (Yavuz Sultan Selim) (زادهٔ ۱۰ اکتبر ۱۴۷۰ و مرگ ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰؛ به ترکی عثمانی؛ سلطان یاوُز سلیم اول سومین پسر با یزید دوم از همسرش گلبهار خاتون بود. او پس از کشتن ولیعهد و برادر دیگرش، پدرش را به دنبال کودتایی از سلطنت خلع کرد و در سال ۱۵۱۲ به جای پدرش سلطان امپراتوری عثمانی شد و تا پایان سلطنت هشت ساله خود، سرزمین عثمانی را که وسعتش ۲٫۳۷۵٫۰۰۰ کیلومتر مربع بود، پس از هشت سال به وسعت۶٫۵۵۷٫۰۰۰ کیلومتر مربع رساند. تاریخ نگاران ترک او را «یاووز (یاوُز)» یعنی بُرنده و قاطع و ثابت قدم لقب داده اند. اروپاییان او را «سهمناک» خوانده اند.
دوران شاهزاده گی
شاهزاده سلیم درسن ۱۱ سالگی به فرمان پدرش به ترابزون رفت و تاسال ۱۵۱۰ فرماندار ترابزون بود. او در سال ۱۴۹۳ با حفصه خانم، دختر منیلی گیرای خان کریمه ازدواج کرد و در سال ۱۴۹۴ پسرشان شاهزاده سلیمان به دنیا آمد. سلیم در سال ۱۵۱۰ مادرش را از دست داد. سلیم بر خلاف برادر بزرگترش که خویی نرم داشت و از جنگ دوری می جست، جنگ جو و شجاع بود به همین دلیل سپاه ینی چری به طرفداری از وی پرداختند و خواستار سلطنت سلیم شدند و او در سال ۱۵۱۱ علیه پدر و برادرش شورش کرد، او سرانجام در سال ۱۵۱۲ برادرش شاهزاده احمد را شکست داد سپس وارد استانبول شد و پدرش را از سلطنت خلع کرد و خود جانشین او شد، سلیم بعد از به حکومت رسیدن به جنگ با شاهزاده کورکود، برادر دیگر خود پرداخت و در سال ۱۵۱۳ او را شکست داد و پسر خود، شاهزاده سلیمان را به حکمرانی مانیسا منسوب کرد.
سلطنت
سلیم در آغاز حکومت خود قصد گسترش حکومت داشت، اما در ابتدا باید تشکیلات داخلی اش را سازماندهی می کرد به همین دلیل به تقویت ینی چریها پرداخت سپس برای اینکه تهدیدی از جانب اروپا او را تهدید نکند با دولت ونیز و مجارستان پیمان تجاری بست سپس به سمت ایران لشکر کشی کرد و با شکست حکومت صفوی در جنگ چالدران توانست بخشی از سرزمین عراق و بخش کما بیش بزرگی از کردستان را به قلمرو خود اضافه کند سپس به سمت شام لشکر کشید و با تصرف شام در سال ۱۵۱۴ به سمت مصر روانه شد و در سال ۱۵۱۷ طی جنگ هایی مصر را نیز تصرف کرد و به حکومت سلطنت مملوک (مصر) پایان داد. سلطان سلیم با پایان دادن به تصرفاتش، خود را حاکم مطلق جهان اسلام می دانست و اولین سلطان امپراتوری عثمانی بود که خود را خلیفه مسلمین خواند.
توجه به فرهنگ و ادب
سلیم، با همهٔ سنگدلی اش، از دانش و ادب بی بهره نبود و از تشویق شاعران فارسی گوی دریغ نمی کرد. خود به فارسی شعر می سرود و «سلیم» یا «سلیمی» تخلص می کرد. دیوانی مشتمل بر دو هزار بیت فارسی دارد، اما گویا تنها یک بیت شعر به ترکی از او بر جای مانده است. وی علمای دینی و اهل فضل و ادب را گرامی می داشت و در مذهب تسنن سخت گیر و زود کُش بود.
سلیم، به تاریخ نیز علاقه مند بود و به رغم سنگ دلی، به مصاحبت با عالمان علاقه داشت، به آنان احترام فراوان می گذاشت و بسیاری از آنان را به مسئولیت های مهم می گماشت. وی شاعران و نویسندگان را همراه خود به میدان های نبرد می برد تا شرح صحنه های جنگ را بنویسند یا به نظم درآورند و اشعاری بسرایند تا اخبار و رویدادها را در آن بگنجانند و برای نسل بعد به یادگار بگذارند.
جنگ با صفویان
سلطان سلیم یکم که شیعیان را مشرک می دانست و خود را نیز خلیفه تمامی مسلمانان جهان می خواند به قصد اشغال کامل ایران با لشکری عظیم به این کشور لشکرکشی کرد. شاه اسماعیل به قصد دفع حمله عثمانیان که پس از فتح دیاربکر مستقیم راه تبریز را در پیش گرفته بودند با جمع آوری حدود ۵۰ هزار سرباز در مقابل ۲۰۰ هزار سپاه عثمانی به غرب لشکر کشید و به رغم کمبود نیرو و استفاده سپاه مهاجم از توپخانه در نبرد چالدران (۸۹۳ ه. ق) آن چنان دلیرانه فرماندهی کرد و خود در میدان نبرد به همراه همسرش تاجلی بیگم جنگید که به رغم شکست خوردن، نبرد او در زمره نبردهای بزرگ تاریخ و از افتخارات ایرانیان محسوب می شود. شایان ذکر است که مطابق شواهد تاریخی، سلیم علاقه و ارادت خاصی به ایران داشته و آن سرزمین را مقدس می پنداشته و هنگام مخاطب قرار دادن سربازان خود، از آنان می خواهد که آهسته قدم بردارند، زیرا ایران سرزمین بزرگان است.
در این جنگ ۴۹۰۰۰ سرباز ایرانی که تنها از سلاح های سرد مانند شمشیر و نیزه استفاده می کردند در برابر سپاه دویست هزار نفری عثمانی که مجهز به توپ و تفنگ بود به سختی ایستادگی کرد. کشته شدگان سپاه ایران که 27000 تن تخمین زده شده اند در شهر اردبیل در کنار بقعه شیخ صفی الدین به خاک سپرده شدند و کشته شدگان جنگ برای عثمانیها بیش از 55000 تن تخمین زده می شود.ترکان عثمانی در این جنگ تقریباً قسمت نسبتاً بزرگی از کردستان را به اشغال خود درآورند. اشغال بخش هایی از آذربایجان توسط عثمانی تا زمان شاه عباس اول ادامه داشت.
همسران:
حفصه سلطان، وی اولین همسر سلطان سلیم و اولین زن در تاریخ عثمانی بود که والده سلطان لقب گرفت و مادر سلیمان قانونی بود. عایشه خاتون، وی دومین همسر سلطان سلیم و پیش از آن همسر برادر متوفی وی شاهزاده محمد بود.
پسران:
• سلطان سلیمان قانونی: (تولد ۶ نوامبر ۱۴۹۴ ترابزون – درگذشت ۶ سپتامبر ۱۵۶۶ سیگتوار، در مقبره سلیمان یکم در مسجد سلیمانیه دفن شد) پسر حفصه سلطان
دختران:
• گوهرخان سلطان: (در مقبره سلیم یکم در مسجد یاوز سلیم دفن شد) درسال ۱۵۰۸ با سلطان زاده اسفندیار اوغلو محمد پاشا ازدواج کرد.
• خدیجه سلطان: (درگذشت ۱۵۵۶ استانبول، در مقبره سلیم یکم در مسجد یاوز سلیم دفن شد) در سال ۱۵۱۰ با اسکندر پاشا و در سال ۱۵۱۷ با چوبان مصطفی پاشا ازدواج کرد.
• حفصه سلطان: (درگذشت ۱۰ ژوئیه ۱۵۳۸ استانبول در مقبره سلیم یکم در مسجد یاوز سلیم دفن شد) در سال ۱۵۱۲ با دوغانیک زاده احمد پاشا و در سال ۱۵۱۶ با اسکندر پاشا ازدواج کرد.
• بیخان سلطان: (درگذشت ۱۵۵۹ استانبول، در مقبره سلیم یکم در مسجد یاوز سلیم دفن شد) در سال ۱۵۱۳ با داماد فرهاد پاشا و در سال ۱۵۲۶ با داماد محمد پاشا ازدواج کرد.
• فاطمه سلطان: (درگذشت ۱۵۷۰ استانبول، در مقبره قره احمد پاشا دفن شد) در سال ۱۵۱۶ با داماد مصطفی پاشا، در سال ۱۵۲۲ با قره احمد پاشا و در سال ۱۵۵۶ با خادم ابراهیم پاشا ازدواج کرد.
• شاهزاده سلطان: (درگذشت ۱۵۷۲ استانبول، در مقبره سلیم یکم در مسجد یاوز سلیم دفن شد) در سال ۱۵۲۳ با داماد چلبی لطفی پاشا ازدواج کرد.
• سلجوق سلطان: (درگذشته استانبول) با سعادت گیرای خان کریمه ازدواج کرد.
نظرات
به یوزبیت؛ خانه محتوا خوش آمدید
یوزبیت، به نویسندگان مستقل این امکان را می‌دهد که رایگان تولید محتوا کنند و با کمک هوش مصنوعی، محتوای خود را به صورت مؤثر به مخاطبان نمایش دهند.
درباره ما . راهنما . اطلاعیه‌ها . اپلیکیشن . قوانین . ارتباط با ما
کلیه حقوق این سایت برای یوزبیت محفوظ می‌باشد.