آشنایی با FATF و علت نپذیرفتن ایران
ارسال شده توسط safari2021 در دسته بندی یادگیری 4 سال پیش

⚠️ گزارش تخلف

گروه ویژه اقدام مالی: Financial Action Task Force

بنیان‌گذاری: ۱۹۸۹

هدف: مبارزه با پول ‌شویی و تأمین مالی تروریسم

ستاد: پاریس، فرانسه

رئیس: Marcus Pleyer

گروه ویژه اقدام مالی، به انگلیسی (Financial Action Task Force) به اختصار (FATF)، همچنین شناخته ‌شده در زبان فرانسوی با نام (Groupe d'action financière) به اختصار (GAFI)، سازمانی بین ‌دولتی است که در سال ۱۹۸۹ با ابتکار گروه هفت با نگرش به سیاستهای توسعه برای مبارزه با پولشویی بنیاد شده ‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ به کارزار مبارزه با تأمین مالی تروریسم پیوست. دبیرخانه اِف ‌اِی ‌تی ‌اِف مستقر در مقر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در پاریس است.

در گذر زمان، فعالیتهای این گروه گسترده‌ تر شد و در نتیجه در سال ۲۰۱۲ مقابله با تأمین مالی فعالیتهای اشاعه‌ ای نیز به مأموریت این گروه افزوده شد و در همین سال واپسین ویرایش توصیه‌ های خود را برای مقابله با جرایم مالی (تأمین مالی تروریسم، تأمین مالی فعالیتهای اشاعه ‌ای، پولشویی و غیره) منتشر کرد. عنوان این توصیه ‌نامه «استانداردهای بین المللی در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه‌ گری» است.

این گروه میزان پیشرفت کشورهای عضو در زمینه پیاده‌ سازی توصیه‌ های این گروه را رصد میکند. همچنین پیشرفت تصویب و اجرای توصیه ‌های گروه در سطح جهان را نیز نظارت میکند. بر اساس همین رصد و نظارت، گروه کاری اقدام مالی کشورها را به سه دسته تقسیم کرد‌است. یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کاملاً بر توصیه‌ های این گروه منطبق بوده و آنها را اجرا کرده ‌اند. این گروه بیشتر کشورهای توسعه ‌یافته هستند. گروه دوم کشورهایی هستند که در حال پیشرفت و تطبیق با استانداردهای مشخص شده هستند. دسته آخر کشورهایی هستند که همکاری با این گروه نداشتند و بنابراین از نظر گروه، آنان کشورهای دارای خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند. این دسته خود به دو دسته تقسیم میشوند. یک دسته کشورهایی که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمیشود. دسته دیگر آنهایی هستند که علاوه‌ بر بودن در فهرست سیاه علیه‌ شان اقدام متقابل نیز صورت میگیرد.

اکنون در میان ۱۹۰ کشور موجود، ۱۸۸ کشور جهان حداقل دو کنوانسیون اساسی اف‌ ای ‌تی ‌اف را پذیرفته و به اجرا گذاشته‌ اند، اما ایران و کره شمالی به دلیل نپذیرفتن هیچکدام از کنوانسیونهای آن، در فهرست سیاه اف ‌ای ‌تی ‌اف قرار دارند.

تاریخچه:

گروه ویژه اقدام مالی پولشویی (FATF) در سال ۱۹۸۹ در نشست سران جی۷ در پاریس برای مبارزه با مشکل رو به رشد پولشویی تأسیس شد. نیروی ویژه موظف به مطالعه روندهای پولشویی، نظارت قانونی، و اجرای قوانین مالی در سطوح ملی و بین ‌المللی شده‌ است. این سازمان در زمان ایجاد شامل ۱۶ عضو بوده‌ است.

دستورالعمل اتحادیه بین ‌المللی مبارزه با پولشویی

اتحادیه FATF دارای یک دستورالعمل ۴۰ ماده‌ ای است که کلیه جنبه‌ های مبارزه با پولشویی را دربرمی گیرد. از آغاز به فعالیت اتحادیه FATF، مشخص بود که کشورهای عضو این اتحادیه دارای نظامهای مالی و قانونی متفاوت با یکدیگر میباشند و نمیتوانند معیارهای یکسانی داشته باشند و برای مبارزه با پولشویی از رفتار یکسانی پیروی کنند؛ بنابراین، دستورالعمل اجرایی اتحادیه FATF به صورتی نوشته شده است که هم قابل اجرا توسط همه اعضا باشد و هم اینکه مبادلات پولی قانونی کشورهای عضو را محدود نکند و مانع توسعه اقتصادی کشورها نشود.

بیانیه مشترک (فهرست سیاه):

گروه ویژه اقدام مالی پولشویی (FATF) همواره یک بیانیه دارد که در آن یک فهرست از کشورهایی که مقررات مالی و پولشویی نگران ‌کننده ‌ای دارند منتشر میکند و در آن از اعضای خود و دیگر کشورها میخواهد که در فعالیتهای اقتصادی خود و روابط مالی دو جانبه بیشترین دقت را به ‌منظور جلوگیری از فعالیتهای تروریستی و پولشویی به‌ خرج دهد. در فهرست منتشرشده تا سال ۲۰۱۵ کشورهای ایران و کره شمالی به‌ عنوان کشورهای خطرناک شناخته شده ‌اند. اما بنا به تعهد ایران به اجرای «برنامه اقدام» در ۱۲ ماه آینده (سال ۲۰۱۶)، اقدامات متقابل علیه ایران برای مدت یک سال به تعلیق درآمد. اما این مسئله با مخالفت عده‌ ای روبرو شده که آن را برخلاف منافع ملی و کاپیتولاسیونی دیگر قلمداد کرده‌ اند.

اثر قرارگیری در فهرست سیاه شایان وجه بوده و با وجود این که بر اساس حقوق بین الملل فهرست سیاه FATF هیچگونه تحریم رسمی را با خود به همراه ندارد، در واقعیت کشور قرار گرفته در فهرست سیاه FATF اغلب خود را در معرض فشار مالی میبیند.

هنگامی که نام کشوری در فهرست دولتهای غیرهمکار و مناطق پرخطر گروه اقدام مالی قرار داشته باشد، بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری مهم جهان، در برخورد با بانکها و شرکتهای آن کشور، نهایت احتیاط را به خرج میدهند و گاه به همین دلیل از برقراری روابط با آنها خودداری میکنند و حتی همچون شرایط پیش از برجام هرگونه فعالیت بانکی ایران را تحریم کرده بودند اما احتمال این نیز میرود پس از پذیرفتن طرف ایرانی کماکان کشورهای اروپایی و دیگر متحدان آمریکایی از رابطه سرباز بزنند.

در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ ایران به فهرست سیاه FATF اضافه شد. براساس بیانیه ‌ای که در پایان نشست دوره ‌ای این سازمان صادر شد، از همه کشورها میخواهد که اقدامات مقابله‌ ای را در مبادلات مالی با ایران بکار بگیرند و مطمئن شوند که خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم از درون نظام بانکی ایران دامن کشورهای دیگر را نگیرد.

گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی، FATF، جمهوری اسلامی ایران را به‌ دلیل پایبند نبودن به مقررات این نهاد کماکان در فهرست سیاه خود نگه میدارد. مارکوس پیلر، رئیس گروه ویژه اقدام مالی روز شنبه ۲۴ اکتبر ۲۰۲۰، با تأکید بر این موضوع، از دولتهای جهان خواست که تدابیر مؤثر را علیه کشورهایی چون ایران و کره‌ شمالی اعمال کنند.

این گروه ویژه یکی از نهادهای ناظر بر اقدام‌های مالی ایران پس از امضای برجام است.

برخی روزنامه‌ ها و رسانه ‌ها، پس از انجام توافق برجام میان ایران و ۵+۱، دولت ایران را محکوم به فروش اطلاعات بانکی در برابر وعده نسیه کردند. همچنین در بخشی دیگر از انتقادها عنوان کرده ‌اند که ایران با عضویت در FATF به تحریم نهادهای نظامی خود مانند وزارت دفاع، قرارگاه خاتم ‌الانبیا، قرب نوح و غیره میپردازد. در ادامه انتقادها از برجام و عضویت در FATF ادعا شده که بانکهای سپه و ملت ارائه خدمات به قرارگاه خاتم ‌الانبیا سپاه پاسداران را محدود کرده ‌اند.

در پاسخ به انتقادها، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران، دربارهٔ FATF گفت:

این توافق هیچ ربطی به برجام ندارد و در دولت قبلی به صورت لایحه ارائه شد که مجلس هم تصویب کرد اما به دلیل تحریم و قطع ارتباط مالی با دنیا این موضوع را نمی دیدیم اما امروز که تحریمها برداشته شده این مسئله خود را نشان داده ‌است. تعداد کشورهای عضو این کنوانسیون بیش از تعداد اعضای سازمان ملل است و برای فعالیت بین المللی یکسری موارد را باید انجام دهیم. ما با موضوع پولشویی مشکلی نداریم اما چنین نیست که ایران همه اطلاعات مالی خود را اعلام کند. بحث دیگر مبارزه با تروریسم است، ما به عنوان قربانی تروریسم خود را پیش قراول مبارزه با آن میدانیم و کسانی که از پولشویی استفاده میکنند گروه‌های کودک کش تروریستی هستند. دربارهٔ نگرانی آنها در رابطه ایران با حزب ‌الله باید بگویم که ما حزب ‌الله را افتخار می‌دانیم.

حسین قضاوی معاون وزیر اقتصاد نیز در مورد محدودیت و عدم امکان ارائه خدمات بانکی از سوی بانکهای ایرانی به نهادهای تحریم شده کشور، اظهار داشت: «ربطی به بحثهای مبارزه با پولشویی و FATF ندارد و این تحریمها، بخش باقیمانده تحریمها پس از برجام است که به صورت عمومی به اقتصاد کشور تحمیل شده است.»

در ۳۰ خرداد ۱۳۹۷، آیت الله خامنه ای در دیدار رئیس، نمایندگان و جمعی از کارکنان مجلس شورای اسلامی گفت که مجلس «باید مستقلاً در موضوعاتی مثل مبارزه با تروریسم یا مبارزه با پولشویی قانونگذاری کند» و پیوستن به FATF را به مجلس واگذار کرد.

FATF برای واپسین بار اعلام کرد مهلت پایانی ایران برای پیروی از معیارهای بین المللی، فوریه ۲۰۲۰ است و پس از آن، این نهاد از همه اعضای خود درخواست خواهد کرد تا اقدامات متقابل انجام دهند. در بیانیه منتشر شده آمده‌ است: «اگر ایران پیش از فوریه ۲۰۲۰ کنوانسیون‌های پالرمو و تأمین مالی تروریسم را همراستا با استانداردهای FATF به صورت قانون تصویب نکند، سپس FATF تعلیق اقدامات متقابل را به‌ طور کامل برمیدارد و از اعضایش میخواهد تا اقدامات متقابل مؤثر همراستا با توصیه نامه ۱۹ اجرایی کنند.»

این چهارمین باری است که گروه ویژه اقدام مالی وضعیت ایران را در برابر اقدامات متقابل تمدید کرده ‌است. FATF پیش از این سه بار مهلت های چهارماهه برای ایران برای اجرای درخواستهای این کارگروه در نظر گرفته بود.

ایران اغلب خواسته‌های گروه اقدام مالی را اجرا کرده ‌است اما با این حال این کارگروه وضعیت ایران را از شرایط خاکستری به سفید تغییر نداده ‌است. بسیاری از مقامات وقت آمریکایی از جمله مایک پمپئو وزیر امور خارجه و مقامات ارشد وزارت خزانه‌ داری این کشور، بارها خواستار اجرای بی قید و شرط الزامات FATF از سوی ایران شده‌ اند. اجرای الزامات FATF مبادلات مالی خارجی و داخلی ایران را برای طرفهای غربی شفاف میکند و به گفته منتقدان دست ایران را برای مقابله و دور زدن تحریمهای آمریکا می‌بندد.

در بیانیه اکتبر ۲۰۱۹، FATF هفت درخواست از جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده ‌است:

• حذف استثناء سازمآنهای رهایی ‌بخش از اشغال خارجی، استعمار و نژاد پرستی از تعاریف سازمآنهای تروریستی در قوانین جمهوری اسلامی ایران.

• شناسایی و مسدود کردن داراییهای گروه‌ های تروریستی بر اساس قطعنامه ‌های شورای امنیت سازمان ملل

• ایجاد نظام مؤثر و قابل اجرا برای بررسی مشتریان نظام مالی

• شفاف ‌سازی سازوکارهای گزارش دادن تراکنشهای مشکوک به تأمین مالی گروه‌ های تروریستی در هنگام درخواست این گزارشها

• مشخص کردن سازوکار شناسایی و محدود کردن ارائه دهندگان تراکنشهای غیرقانونی

• تصویب و اجرای کنوانسیون پالرمو و مبارزه با تروریسم و شفاف ‌سازی توانمندی ایران برای همکاریهای حقوقی

• کسب اطمینان از اینکه مؤسسات مالی اطلاعات فرستنده و گیرنده تراکنشها را تأیید میکنند.

در عین حال در این بیانیه اعلام شده است که اگر جمهوری اسلامی ایران تا پیش از فوریه ۲۰۲۰ کنوانسیون پالرمو و مبارزه با تروریسم را اجرایی نکند، FATF از اعضای خود برای مقابله با ایران درخواست خواهد کرد (ورود به فهرست سیاه) و درخواستی مبنی بر اجرای کامل همه موارد بالا نشده است.

در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ ایران دوباره به فهرست سیاه FATF اضافه شد. براساس بیانیه‌ ای که در پایان نشست دوره ‌ای این سازمان صادر شد، از همه کشورها میخواهد که اقدامات مقابله ‌ای را در مبادلات مالی با ایران به ‌کار بگیرند و مطمئن شوند که خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم از درون نظام بانکی ایران دامن کشورهای دیگر را نگیرد.

موضع‌گیری‌ها:

مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا، بازگرداندن نام نظام جمهوری اسلامی ایران به فهرست سیاه این سازمان را ستود و گفت رژیم ایران باید به حداقل استانداردهایی که همه کشورهای جهان به آن متعهد هستند، عمل کند وی افزود رژیم ایران باید با عواقب سرپیچی از استانداردهای جهانی در تصویب معاهده ‌های پالرمو و حمایت مالی از تروریسم، روبرو شود.

سناتور تام کاتن، نماینده جمهوری‌خواه ایالت آرکانزاس در مجلس سنای آمریکا، در پیامی در توئیتر نوشت: «هرچه بکاری، همان را درو میکنی. جای خوشحالی است که میبینم جامعه جهانی رژیم ایران را به دلیل ادامه تأمین مالی تروریسم و برنامه ‌های پولشویی، در فهرست سیاه قرار داده ‌است.

اعضا کشورها:

این سازمان شامل اعضای قضایی، سازمآنهای منطقه‌ ای، اعضای ناظر، اعضای وابسته و در پایان سازمآنهای ناظر است که بر اساس گزارش سالیانه FATF در مجموع ۱۹۴ کشور در سراسر جهان را پوشش میدهد که از میان آنها ۳۵ کشور به ‌عنوان اعضای قضایی و ۲ سازمان «کمیسیون اروپا» و «کشورهای عضو همکاری خلیج فارس (GCC) » به‌عنوان سازمآنهای منطقه‌ ای فعالیت میکنند.

کشورهای اعضای قضایی و دو سازمان منطقه‌ای:

 آرژانتین، استرالیا، اتریش، بلژیک، برزیل، کانادا، چین، دانمارک، اتحادیه اروپا، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس (متشکل از بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی) باوجود عضویت (GCC)، این کشورها خود به تنهایی عضو FATF نیستند.، هنگ کنگ، ایسلند، هند، جمهوری ایرلند، اسرائیل، ایتالیا، ژاپن، کره جنوبی، هلند (متشکل از هلند، آروبا، کوراسائو و سنت مارتین)، لوکزامبورگ، مالزی، مکزیک، نیوزیلند، نروژ، پرتغال، روسیه، سنگاپور، آفریقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا.

اعضای ناظر

بنابر سایت رسمی FATF، اندونزی تنها عضو ناظر کنونی است.