
موز در فارسی افغانستان: کیله یک میوه کشیده و خوردنی است که از لحاظ گیاه شناسی یک نوع سَته به حساب می اید و توسط انواع مختلفی از گیاهان گلدار علفی در تیره موزا تولید می شودث. در بعضی از کشورها، موزهایی که پخته می شوند ممکن است «پلانتین» نامیده شوند، و به این طریق آنها را از موز دسر متمایز می کنند. میوه از نظر اندازه، رنگ و استحکام متغیر است، اما معمولاً کشیده و خمیده بوده، گوشت نرم آن غنی از نشاسته است که با پوسته پوشانده شده و ممکن است هنگام رسیدن آن سبز، زرد، قرمز، بنفش یا قهوه ای باشد. تقریباً همه موزهای مدرن بدون دانهٔ خوراکی پارتنوکارپ از دو گونه وحشی (Musa acuminata) و (Musa balbisiana ) تهیه می شوند. نام علمی اکثر موزهای کشت شده بسته به ساختار ژنومی آنها موزا اکومینتا و موزا بالبیسیانا و (Musa × paradisiaca) برای موزهای ترکیبی (Musa acuminata × M. balbisiana) است. از نام علمی قدیمی این ترکیب (Musa sapientum)، دیگر استفاده نمی شود.
گونه های موز، بومی مناطق گرمسیری هند ومالایا و استرالیا هستند و احتمالاً اولین بار در پاپوآ گینه نو اهلی شده اند. موز در ۱۳۵ کشور جهان کشت می شود. بزرگترین تولید کنندگان موز در جهان در سال ۲۰۱۷ هند و چین بودند که مجموعاً ۳۸٪ از کل تولید را به خود اختصاص داد ند.
در سراسر جهان تمایز خاصی بین «موز» و «پلانتین» وجود ندارد. در قاره آمریکا و اروپا، موزهای نرم و شیرین که به عنوان دسر سرو می شوند، و عمدتاً از گونه کاوندیش هستند (Banana) یا «موز» خوانده می شوند. و جهت تمایز، موزهای سفت تر و نشاسته ای تر، «پلانتین» نامیده می شوند. در سایر نقاط، برای مثال در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی، گونه های مختلفی از موز پرورش داده شده و خورده می شود. به همین دلیل در این زبان های محلی یک تمایز دوتایی کاربردی نبوده و استفاده نمی شود.
ویژگی ها
یک کورم موز، با حدود ۲۵ سانتیمتر درازا
موز بزرگترین گیاه گلدار علفی است. همه بخش های موز که روی زمین هستند از ساقه پیاز مانندی که «کورم» نامیده می شود به وجود می ایند. تنه این گیاه معمولاً بلند و نسبتاً محکم است. درازای شاخه های موز می توانند بین دو تا هشت متر و برگ های آن نیز به حدود سه و نیم متر برسد. میوه موز به صورت خوشه در انتهای ساقه، تشکیل می شود.
موز در انواع مختلفی از خاک، تا زمانی که حداقل ۶۰ سانتی متر و دارای زهکشی خوب بوده و فشرده نشود رشد می کند.
از آنجائی که تنه گیاه موز نسبتاً بلند و مستقیم و محکم است اشتباهاً به آن «درخت» گفته می شود. در حالیکه آن ها تنها شاخه هایی هستند که پس از دادن میوه، خشک شده و از بین می روند. به این ساقه ها «ساقه کاذب» یا (Pseudostem) می گویند.
موز، منبع اصلی نشاسته برای مردم بسیاری در نواحی گرمسیری است. بسته به مقدار باردهی و رسیده بودن موز، مزه گوشت موز می تواند مزه های متفاوتی شبیه نشاسته تا مزهٔ شیرین داشته باشد و بافت آن هم ممکن است سفت تا خمیری مانند باشد. هم پوست موز و هم بخش درونی آن را می توان خام یا پخته مصرف نمود. بوی موز تازه به خاطر ایزوآمیل استات است که با نام «روغن موز» هم شناخته می شود. ایزوآمیل استات به همراه چندین ترکیب دیگر مانند بوتیل استات و ایزوبوتیل استات از عوامل مهم طعم موز است.
در مرحله رسیدن، موز، گاز اتیلن تولید می کند که به عنوان هورمون گیاهی عمل کرده و به طور غیرمستقیم در مزه موز اثر می گذارد. اتیلن، با تحریک آنزیم آمیلاز، نشاسته را به شکر تجزیه می کند. موز کمتر رسیده و سبز، نشاسته بیشتر و در نتیجه مزه شبیه تری به نشاسته دارد. از سوی دیگر، موز زرد با توجه به داشتن میزان قند بیشتر، مزه شیرین تری دارد. علاوه بر این، اتیلن نشانگر تولید پکتیناز است. پکتیناز آنزیمی است که پکتین موجود بین سلول های موز را تجزیه کرده و موجب می شود تا موز به هنگام رسیدن نرم شود.
کشت اولیه
اولین اهلی سازی موز در ابتدا از اقسام پارتنوکارپیک بی دانه طبیعی موز اکومینتا بانکسی در گینه نو انجام شد. این موزها قبل از ورود آسترونزیایی زبان ها توسط پاپوآن ها کشت می شد. تعداد زیادی گیاسنگ موز از سایت باستان شناسی باتلاق کوک کشف شده و قدمت آن در حدود ۱۰٬۰۰۰ تا ۶۵۰۰ سال پیش از امروز است. از گینه نو، موزهای کشت شده از طریق مجاورت و نه مهاجرت به سمت غرب، به جزیره جنوب شرقی آسیا گسترش یافت. آنها با زیرگونه های دیگر (Musa acuminate) و (Musa balbisiana) همچنین در فیلیپین، شمال گینه نو و احتمالاً هالماهرا ترکیب شدند. این حوادث هیبریداسیون ارقام تری پلوئید موز را که امروزه معمولاً کشت می شود را تولید کرد. از جزیره جنوب شرقی آسیا، آنها بخشی از محصولات اصلی مردمان آسترونزیایی شدند و در طول سفرهای دریایی و مسیرهای تجارت دریایی باستان به اقیانوسیه، آفریقای شرقی، آسیای جنوبی و هند و چین گسترش یافتند.
کشت امروزی
همه موزهایی که امروزه به طور گسترده کشت می شوند از دو گونه موز وحشی (Musa acuminata) و (Musa balbisiana) نشأت گرفته اند. در حالی که موزهای وحشی اصلی حاوی بذرهای درشت بودند، ارقام دی پلوئید یا پلی پلوئید با دانه های ریز یا هیبریدهای سه گانه بی دانه برای مصرف انسان ترجیح داده می شوند. اینها به صورت غیرجنسی از شاخه ها منتشر می شوند. این گیاه مجاز به تولید همزمان دو شاخه است؛ یک بزرگتر برای باردهی فوری و یک «مکنده» یا «پیرو» کوچکتر برای تولید میوه در ۶ تا ۸ ماه آینده.
موز کاوندیش
موز کاوندیش عمده ترین رقم تجاری موز است که در بازار جهانی به فروش می رسد.
در تجارت جهانی سال ۲۰۰۹، مهمترین ارقام متعلق به گروه AAA تری پلوئید (Musa acuminata) بود ند که معمولاً به آنها موزهای گروه کاوندیش می گویند. آنها عمده صادرات موز را به خود اختصاص می دهند، علی رغم اینکه این موزها فقط از سال ۱۸۳۶ به بعد به وجود آمد ند. ارقام (Dwarf Cavendish) و (Grand Nain) در دهه ۱۹۵۰ محبوبیت پیدا کردند، چرا که رقم تولید انبوه قبلی، (Gros Michel) که از ارقام گروه AAA بود، به دلیل بیماری پاناما، ناشی از قارچ فیوزاریم آکسیسپورم که به ریشه های گیاه موز حمله می کند، از لحاظ امنیت تجاری ارزش خود را از دست داد. ارقام کاوندیش در برابر بیماری پاناما مقاوم هستند، اما در سال ۲۰۱۳ این نگرانی وجود داشت که قارچ سیگاتوکای سیاه به نوبه خود تجارت موزهای کاوندیش را غیرقابل اعتماد کند.
اگرچه (Gros Michel) برای کشت در مقیاس وسیع دیگر قابل اطمینان نیست، اما منقرض نشده و هنوز در مناطقی که بیماری پاناما یافت نمی شود، کشت می گردد. به همین ترتیب، (Dwarf Cavendish) و(Grand Nain) در معرض خطر انقراض قرار ندارند، اما اگر بیماری، تأمین بازار جهانی را غیرممکن کند، ممکن است قفسه های سوپرمارکت ها را ترک کنند. مشخص نیست که آیا ارقام موجود می توانند جایگزین موز کاوندیش شوند، به همین دلیل پروژه های مختلف ترکیبی و مهندسی ژنتیک در تلاشند تا یک رقم موز مقاوم به بیماری، به بازار ارائه دهند. یکی از این گونه ها که به وجود آمده است کاوندیش تایوانی است که به آن (Formosana) نیز می گویند.
رسیده کردن
فلورسنس موزهای رسیده در زیر نور فرابنفش.
موزهای صادراتی به صورت سبز و کال چیده شده و پس از رسیدن به مقصد، دقیقاً قبل از عرضه به بازار مصرف کننده در اتاق های خاصی رسانده می شوند. این اتاق ها هوابند بوده و با گاز اتیلن پر می شوند تا میوه ها را به صورت مصنوعی رسیده و زرد کنند. در واقع رنگ زرد پررنگی که مصرف کننده ها به موزهای رسیده نسبت می دهند توسط این فرایند رسیده کردن مصنوعی ایجاد می گردد. طعم و بافت نیز تحت تأثیر دمای رسیدن قرار می گیرد. موزها در حین حمل در دمای بین ۱۳٫۵ تا ۱۵ درجه سلسیوس ۵۶٫۳ و ۵۹٫۰ درجه فارنهایت در یخچال نگهداری می شوند. در دمای پایین، فرایند رسیدن به طور دائمی متوقف می شود و موزها با از بین رفتن دیواره های سلول، خاکستری می شوند. پوست موز رسیده در دمای ۴ درجه سلسیوس یخچال های خانگی به سرعت سیاه می شود، اگرچه میوه داخل آن بدون تأثیر باقی می ماند.
تحقیقی در سال ۲۰۰۸ گزارش داد که موز رسیده هنگام قرار گرفتن در معرض نور فرا بنفش، فلورسنس می شود. این خاصیت به تخریب کلروفیل نسبت داده می شود که باعث تجمع محصولات فلورسنس در پوست میوه می شود. محصول تجزیه کلروفیل توسط یک گروه استر پروپیونات تثبیت می شود. برگ های گیاه موز نیز به همین شکل فلورسنس می شوند. موزهای سبز کال فلورسنس تولید نمی کنند.
تولید کنندگان
کشورهای آفریقای جنوبی، چین، اوگاندا، فیلیپین و اکوادور به ترتیب بزرگترین تولید کنندگان و کشورهای اکوادور، کاستاریکا، کلمبیا و فیلیپین بزرگترین صادرکنندگان موز در جهان هستند.
همچنین در ایران این میوه در استان سیستان و بلوچستان و بعضی دیگر از استان های جنوبی کشور کاشت و تولید می شود.
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم ۳٫۵ اونس:
• انرژی ۳۷۱ کیلوژول ۸۹ کیلوکالری
• کربوهیدرات ها ۲۲٫۸۴ g
• قندها ۱۲٫۲۳g
• فیبر ۲٫۶ g
• چربی ۰٫۳۳ g
• پروتئین ۱٫۰۹ g
• آب ۷۴٫۹۱g
• ویتامین ب۱ تیامین ۰٫۰۳۱ میلی گرم ۲٪
• ویتامین ب۲ ریبوفلاوین ۰٫۰۷۳ میلی گرم ۵٪
• ویتامین ب۳ نیاسین ۰٫۶۶۵ میلی گرم ۴٪
• پانتوتنیک اسید ویتامین ب۵-۰٫۳۳۴ میلی گرم ۷٪
• ویتامین ب۶-۰٫۴ میلی گرم ۳۱٪
• اسید فولیک ویتامین ب۹-۲۰ میکروگرم ۵٪
• ویتامین C ۸٫۷ میلی گرم ۱۵٪
• آهن ۰٫۲۶ میلی گرم ۲٪
• منیزیم ۲۷ میلی گرم ۷٪
• منگنز ۰٫۲۷ میلی گرم ۱۴٪
• فسفر ۲۲ میلی گرم ۳٪
• پتاسیم ۳۵۸ میلی گرم ۸٪
• سدیم ۱ میلی گرم ۰٪
• روی ۰٫۱۵ میلی گرم ۲٪
ارزش غذایی برای قسمت های خوردنی میوه هستند.
درصدها نسبی اند
موز خام بدون پوست حاوی
• ۷۵٪ آب،
• ۲۳٪ کربوهیدرات،
• ۱٪ پروتئین
• مقادیر متوسطی ویتامین ث، منگنز و فیبر غذایی و مقداری ناچیزی چربی است
۱۰۰ گرم:
• موز ۸۹ کالری انرژی دارد و منبع ویتامین ب۶ است که ۳۱ درصد از نیاز روزانه بدن را تأمین می کند.
گرچه براساس باور عمومی رایج، موز مقدار زیادی پتاسیم دارد، اما مقدار پتاسیم واقعی آن ها نسبتاً کم و هر ۱۰۰ گرم موز تنها ۸٪ پتاسیم مورد نیاز روزانه است. جدول سبزی ها از موز خام پتاسیم بیشتری دارند ۳۵۸ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، مانند اسفناج خام ۵۵۸ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، سیب زمینی پخته ۳۹۱ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، سویای پخته ۵۳۹ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، قارچ کبابی ۴۳۷ میلی گرم در ۱۰۰ گرم و سس گوجه فرنگی فرآوری شده ۴۱۳ تا ۴۳۹ میلی گرم در ۱۰۰ گرم. موز سبز خام دارای ۴۹۹ میلی گرم پتاسیم در ۱۰۰ گرم است. دسر موز خشک یا پودر موز دارای ۱۴۹۱ میلی گرم پتاسیم در هر ۱۰۰ گرم است.
پزشکی
طبع موز از دید پزشکی ایران باستان معتدل و تر است و خون را غلیظ می کند.
برآیند یک پژوهش در امپریال کالج لندن نشان داده است که مصرف یک عدد موز در روز به میزان قابل توجهی خطر بروز نشانه های آسم را در کود کان کاهش می دهد.
مسائل مربوط به سلامتی
موز میوه بی ضرری است؛ ولی موز خام برای اشخاصی که دستگاه گوارش حساسی دارند، ممکن است تولید امتلاء معده، نفخ و یبوست نماید. همچنین کسانی که نمی توانند مواد قندی را به خوبی هضم کنند و عده ای از مبتلایان به ورم روده، به خصوص بیماران مبتلا به دیابت و چاقی، به دلیل زیادی قند موجود در موز باید به اندازه از آن مصرف کنند.
افراد مبتلا به آلرژی لاتکس ممکن است نسبت به موز حساسیت داشته باشند.
موز خواص و فواید بسیاری برای سلامتی دارد، همچنین مصرف موز می تواند به درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها کمک شایانی کند.
خواص موز و فواید بی نظیر آن بر درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها
موز فوایدی برای سلامتی دارد از جمله
• سلامت قلبی و عروقی
• بهبود سلامت روانی
• کمک به افزایش انرژی و ایمنی
• پیش گیری از کم خونی
• جلوگیری از زخم معده،
• تسکین بیماری صبحگاهی
• جلوگیری از دیابت
• جلوگیری از کوری
دلایلی برای خوردن موز وجود دارد که ممکن است هرگز به آن فکر نکرده باشید.
در هر صد گرم موز به میزان زیر مواد معدنی و انرژی موجود است:
• انرژی 100 کالری
• آب 70 گرم
• پروتئین 8 گرم
• چربی 2 گرم
• قند 6/5 گرم
• کلسیم 8 میلی گرم
• فسفر 25 میلی گرم
• آهن 7 میلی گرم
• سدیم 1 میلی گرم
• پتاسیم 370 میلی گرم
• ویتامین A ۱۹۰ واحد
• ویتامینB1 ۵ میلی گرم
• ویتامین B2 ۶ میلی گرم
• ویتامینB3 ۷ میلی گرم
• ویتامین C ۱۰ میلی گرم
خواص و فواید میوه ی موز برای بدن
موز به غلبه بر افسردگی ناشی از مقدار بالای تریپتوفان که به سروتونین تبدیل می شود و به انتقال دهنده عصبی مغزی شاد تبدیل می شود، کمک می کند.
موز منبع عالی پتاسیم و ماده مغذی مسئول انتقال اکسیژن به مغز است. هم چنین کمک می کند ذهن خود را هوشیار نگه دارید چون منیزیم در میوه ها فعالیت الکتریکی مناسب بین سلول های عصبی در مغز ایجاد می کند. علاوه بر این، آن هم چنین مسئول کمک به مغز برای دفع مواد زائد مانند آمونیاک از بدن است. با کاهش سطح آمونیاک در مغز به طور خود کار تیز و دقیق می شود. موز به پیش گیری از بیماری پارکینسون و آلزایمر کمک کند.
• موز به کاهش وزن کمک می کند: چاقی بیماری رایج است که به کندی در حال تسخیر آمریکا است. اگر می خواهید وزن کم کنید مقدار کالری مصرفی خود را چک کنید. موز مقدار زیادی فیبر و کالری کمتری دارند.
• موز مفید برای سیستم قلبی و عروقی: قلب قوی برای زندگی طولانی و سالم حیاتی است. افزود ن موز به رژیم غذایی می تواند راهی بسیار خوب برای سلامتی باشد. تحقیقات نشان می دهد که پتاسیم در موزها می تواند ضربان قلب را منظم نگه دارد. همان طور که مسئول انجام منقبض شدن ماهیچه ها است هم چنین می تواند اثرات سدیم را بر فشار خون ما بی اثر کند.
• موز مفید برای دستگاه گوارش: همانطور که قبلا ذکر شد، موز پر از فیبر است. که مسئول تمیز کردن روده و رهایی از یبوست است. آن ها همچنین در حال مبارزه با اسهال و احیای سطوح پتاسیم و الکترولیت هستند که ممکن است کاهش یافته باشند. به خاطر داشته باشید که موز نارس می تواند باعث یبوست شود، پس مراقب باشید.
• موز برای افزایش انرژی : موز پر از ویتامین ث، آنتی اکسیدان ها و فیبر است. سه ماده برای ایجاد انرژی در سیستم هستند به همین دلیل افرادی که زیاد ورزش می کنند در رژیم خود موز دارند. نشاسته موجود در موز می تواند قند خون را به انرژی تبدیل کند.
• موز برای بهبود سلامت چشم: تحقیقات ثابت کرده است اگر بزرگسالان در رژیم غذایی خود موز بگنجانند، احتمال توسعه دژنراسیون ماکولا یا انحطاط عضلانی مربوط به سن را تا ۳۶ درصد کاهش می دهند. این بیماری یکی از بزرگ ترین دلایل انحطاط بینایی در افراد مسن است.
• فواید موز برای بهبود استخوان ها : حفظ استخوان های محکم بسیار مهم است. زمانی که اسکلت تمام کلسیمی را که نیاز دارید، نگه می دارد و به آرامی آن را به هنگام نیاز به جریان خون آزاد می کند. اما کلسیم برای قوی و سالم نگه داشتن استخوان ها به چیزی بیشتر از کلسیم نیاز داریم. موز حاوی ویتامین ث، ویتامین ب 6 و پتاسیم هستند، این مواد مغذی برای استخوان های محکم ضروری هستند.
• موز برای مبارزه در برابر سرطان : تحقیقات ژاپنی ها، موز کاملا رسیده با خال های سیاه ماده غذایی ویژه ای دارد که می تواند با سرطان مبارزه کند. مطالعات دیگر همچنین نشان می دهد که مصرف موز و دیگر میوه های تازه می توانند باعث حفظ سلامت کلیه ها شوند.
• بالا برد ن ایمنی با موز : موز پر از مواد معدنی و مواد مغذی مختلف است. در میان آن ها آهن، روی، ویتامین آ، ویتامین ب، ویتامین ث، سلنیوم و پروتیین قرار دارند. تمام این مواد سیستم ایمنی را تقویت می کنند و سلامت کلی را بهبود می دهند.
• موز برای از بین برد ن کم خونی :موز حاوی مواد مغذی فراوان است و در بین آن ها آهن، اسید فولیک و ب 12 است. اینها دقیقا همان چیزی هستند که بدن ما نیاز به مبارزه با کم خونی دارد. می توانید مقداری عسل را روی موز بگذارید، چون می تواند به جذب آهن، از طریق مقدار غنی مس کمک کند.
• قبل از ورزش شدید دو موز بخورید تا انرژی بگیرید و قند خون خود را حفظ کنید.
• محافظت در برابر گرفتگی عضلات ماهیچه در حین ورزش و یا شب با خوردن یک موز.
• مقابله با از دست رفتن کلسیم در طول ادرار کردن و ساخت استخوان های محکم.
• وضعیت و علائم سندروم پیش از قاعدگی را با خوردن یک موز کاهش دهید، که قند خون را منظم و آرامش ایجاد می کند.
• موز به کاهش تورم، حفاظت در برابر دیابت نوع دوم، کاهش وزن، تقویت سیستم عصبی کمک می کند و با تولید سلول های خونی سفید، همه به خاطر سطح بالای ویتامین ب - 6 کمک می کند.
• پتاسیم بالا و نمک کمی دارد موز به طور رسمی قادر به کاهش فشار خون و محافظت در برابر حمله قلبی و سکته است.
• موزها غنی در پکتین هستند و به هضم کمک می کنند
• موز به عنوان پروبیوتیک عمل می کند و رشد باکتری های گرم در روده را تحریک می کند. آن ها همچنین آنزیم های گوارشی را تولید می کنند تا به جذب مواد مغذی کمک کنند.
• یبوست ؟ فیبر بالا در موز می تواند به نرمال کردن حرکت روده کمک کند.
• موز برای گوارش آرامش بخش است و به ذخیره لکترولیت ها بعد از اسهال کمک می کند
• موز دوای ترشی اسید معده است که از برگشت اسید، سوزش معده کمک می کند.
• موزها تنها میوه خام هستند که می توانند بدون دردسر برای تسکین زخم معده مصرف شوند.
• خوردن موز به جلوگیری از سرطان کلیه کمک خواهد کرد و از چشم در برابر انحطاط چشمی محافظت می کند و با افزایش جذب کلسیم، استخوان های محکم می سازد.
• موز شما را باهوش تر می کند و به هوشیاری بیشتر کمک می کند. قبل از امتحان، موز بخورید تا از میزان بالای پتاسیم سود ببرید.
• موز نیز آنتی اکسیدان بالایی دارند و حفاظت از رادیکال های آزاد و بیماری های مزمن را ایجاد می کنند.
• خوردن یک موز بین وعده های غذا به تثبیت قند خون و کاهش حالت تهوع بیماری صبحگاهی کمک می کند.
• اگر حشره یا پشه ی شما را نیش زده موز روی آن زده تا خارش و سوزش را تسکین دهید.
• خوردن موز می تواند باعث کاهش دمای بدن و خنک کردن بدن در طول تب و یا در روز داغ شود.
• بهبود دهنده حالت طبیعی - تریپتوفان به تسکین اختلالات عاطفی فصلی کمک می کند.
موز نفاخ است و زیادخوردن آن خصوصاً در سرد مزاجان تولید گاز معده می کند برای رفع این عارضه باید پس از موز کمی نمک خورد.
ترک سیگار؟ موز حاوی سطوح بالای ویتامین ب و نیز پتاسیم و منیزیم برای تسریع بازیابی از اثرات آن هستند.
داخل پوست موز را روی کفش چرمی و یا کیف دستی خود بمالید و با پارچه خشک برای درخشش روی آن بمالید.
نظرات (0)
به یوزبیت؛ خانه محتوا خوش آمدید
یوزبیت، به نویسندگان مستقل این امکان را میدهد که رایگان تولید محتوا کنند و با کمک هوش مصنوعی، محتوای خود را به صورت مؤثر به مخاطبان نمایش دهند.
سایر مقالات نویسنده
جدیدترین مقالات
درباره ما . راهنما . اطلاعیهها . آپدیتها . قوانین . ارتباط با ما
کلیه حقوق این سایت برای یوزبیت محفوظ میباشد.