آسیابر دیلمان - گیلان
ارسال شده توسط safari2021 4 سال پیش

⚠️ گزارش تخلف

بازار آسیابر دیلمان که بین مردم بومی به جیربازار معروف است، یکی از جاذبه‌های گردشگری و منحصر به فرد استان گیلان است.

آسیابر، روستایی از توابع بخش دیلمان شهرستان سیاهکل در استان گیلان است که بازار تاریخی آن از سوی میراث فرهنگی کشور به‌عنوان نخستین بازار سنتی روستایی در شمال کشور به‌ ثبت ملی رسیده است. زلزله سال ۶۹ سبب شد تا بازار آسیابر از رونق بیفتد و درهای چوبی حجرههای این بازار به‌ طور کامل بسته شود. اما با برگزاری جشن «نوروزبل» (آغاز سال نوی دیلمی) در این مکان نام بازار آسیابر دوباره بر سر زبا‌نها افتاد، بازاری که حدود ۳۰۰ سال قدمت دارد.

دیلمان همیشه مقصد گردشگران و طبیعت دوستان بوده، بنابراین این بازار می‌تواند یکی از مقصدهای جذاب برای گردشگران باشد، زیرا تقریبا همه ما لذت گشت و گذار در بازارهای مدرن و سنتی را چشیده‌ ایم، به ‌ویژه آنکه بازارها شلوغ و پر از کالاهای رنگارنگ و بومی باشد. با این وجود، اما این بازار تعطیل هم جذابیت خاص خود را دارد. بازدید و گردش در راسته این بازار و دیدن حجره‌ ها و ستونهای چوبی و همچنین بام‌های لت ‌پوش که نشان‌ دهنده معماری دیلمان است شما را به ۳۰۰ سال قبل برمیگرداند. معماری منحصر به فرد و خاصی که نمونه آن در هیچ جای ایران وجود ندارد؛ بازاری که راسته‌ ها و کوچه‌ های متعددش هر گردشگری را به حیرت وا میدارد.

در این بازار که از معماری مناطق کوهستانی گیلان بهره می‌برد ما با حجره‌ های مسقفی روبه‌ رو میشویم که شیروانی همه آنها لت ‌پوش است. از طرفی در جلوی حجره‌ ها فضایی مسقف هم وجود دارد تا مردم هنگام خرید از گزند باد و باران در زمستان در امان بمانند. این فضا در تابستان هم کاملاً سایه ایجاد میکند تا افراد به‌ راحتی بتوانند در آنجا خرید کنند.

بازار آسیابر، اما با وجود همه زیباییها و جذابیت‌ هایش سالهاست که از رونق افتاده و در همه دکانهایش بسته است. حال اینکه چرا در روستای نه چندان بزرگ آسیابر چنین بازاربزرگی وجود دارد خود جای سوال است. این بازار که تاریخ بنا و تاسیس آن به دوره صفویان نسبت داده شده است محل داد و ستد انواع کالاها و عرضه محصولات محلی و غیرمحلی بوده است.

گیلان دو جغرافیای عمده جلگه ‌ای و کوهستانی دارد. تراکم جمعیت همیشه در این استان بالا بوده و همین ویژگی موجب شده تا روستاهای پرجمعیت زیادی در آن شکل بگیرد. به‌ همین دلیل بازارهای هفتگی و دائمی متعددی در گیلان به‌ چشم میخورد. اما از آن جا که مناطق کوهستانی گیلان در گذشته سخت ‌گذر و صعب ‌العبور بودند حمل و نقل کالا به سختی انجام میشد و دسترسی به بازارهای شهری برای همه روستاییان مناطق کوهستانی امکان‌ پذیر نبود. برای همین درمناطق البرزی گیلان بازارچه ‌ها و بازارهایی راه‌ اندازی میشد تا نیاز مردم را برای داد و ستد آسان کنند.

بازار آسیابر دیلمان دقیقاً برای همین منظور به ‌وجود آمده بود تا مردم از روستاهای اطراف به این بازار بیایند. روستای آسیابر به ‌نوعی در مرکز منطقه دیلمان واقع شده است و دسترسی به آنجا برای همه روستاییان اطراف آسانتر بود. همچنین این بازار بین راه قدیم قزوین و لاهیجان و رودبار قرار دارد که همین ویژگی باعث شد تا تجارت ‌خانه‌ هایی در این بازار ایجاد شوند و از شهرهای یاد شده کالا تهیه کنند. در بازار آسیابر ما شاهد وجود صنف‌ های مختلفی هم هستیم که جالب‌ ترین‌ آنها مطب پزشکی و شفاخانه و همچنین یک مرکز دامپزشکی است.

اما چرا این بازار از رونق افتاد و تعطیل شد خود دلایلی دارد. بنا به‌ گفته اهالی با احداث جاده آسفالت و افزایش وسایل نقلیه، تردد برای مردم منطقه آسانتر شد و بسیاری از آنها در همان زمان از منطقه کوچ کردند، اما اوج کوچ مردم منطقه و از رونق افتادن بازار به بعد از واقعه زلزله خرداد ۶۹ رودبار مربوط میشود. بعد از این حادثه کم کم روستاییان دیلمان تن به کوچ اجباری دادند و این بازار از رونق افتاد. بازار سنتی آسیابر که در میان اهالی به جیربازار معروف است، حدود ۳۰ سالی میشود که صدای چکش و سندان در مغازه چلنگری و مسگری آن شنیده نمیشود.

نام روستای آسیابر نیز دلیل جالبی دارد. حدود سال‌های ۱۱۰۰ یا ۱۰۵۰، آتش‌ سوزی گسترده ‌ای رخ میدهد و کل روستای آسیابر و بازار قدیمی آن میسوزد. پس از آن دختر یکی از خوانین به ‌نام «آسیه» که طبق گفته ‌ها این دهستان قباله وی بوده است، این روستا را آباد ‌میکند. در واقع نام روستا «آسیه‌ بر» بوده است و «بر» پسوند مکان است.

در بازار آسیابر حجره ‌هایی مانند چلنگری، خیاطی، قصابی، نانوایی، قهوه‌ خانه، مهمان ‌سرا، نجاری، آهنگری، اسلحه ‌سازی، پالان ‌دوزی، کفاشی، لبنیاتی، تجارتخانه، شفاخانه، دامپزشکی، عریضه ‌نویسی، مکتب خانه، شال ‌بافی، داروخانه، عطاری، بزازی، آرایشگاه، نعل ‌بندی و … موجود بود که نیاز اهالی روستاهای مختلف را برطرف میکردند. آخرین بازمانده این بازار که بیش از ۶۰ باب مغازه داشت، «مش حبیب قهوه‌ چی» بود که سال ۹۵ به رحمت خدا رفت.