مسجد جامع اصفهان
ارسال شده توسط yazdan_7303 5 سال پیش

⚠️ گزارش تخلف

اصفهان میدان قیام، خیابان مجلسی و در آخر بازار بزرگ  

مسجد جامع اصفهان که به مسجد جامع عتیق و مسجد جمعه اصفهان هم معروف است، یکی از بناهاي تاریخی شهر اصفھان است که قدمت آن به سال

156 هجري بازمیگردد بازمیگردد. این مسجد را با مسجد جامع عباسی نباید اشتباه گرفت. در سال 226 ه.ق/846 م به فرمان خلیفه معتصم عباسی،

مسجد پیشین تخریب شد و بنایی ستوندار به همراه سقفی چوبی ساخته شد که هماکنون هم قسمتی از ستونها و دیوارهاي آن باقی ماندهاست.

مهمترین تغییرات مسجد در دوران سلجوقی انجام شد؛ معماران این دوره از الگوي «مسجد عربی» فاصله گرفتند و با ساخت چهار ایوان در ضلعهاي

شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، سبکی جدید پدیدآوردند که به «مسجد ایرانی» معروف شد. در ماه ربیعالاول سال 515 ه.ق این مسجد توسط

اسماعیلیان به آتش کشیدهشد که در دورانهاي بعد دوباره ترمیم شد. در سدههاي بعد و در دورههاي ایلخانی، مظفري، تیموري، صفوي و قاجار نیز این

مسجد تغییرات مهمی داشته است. مسجد جامع اصفهان ابتدا از خشت خام ساخته شدهبود اما به خاطر پایداري آجر، سرعت ساخت بالا و عوامل دیگر،

در بازسازي آن از آجر استفاده شد. طاقهاي چشمهاي، ایوانهاي چهارگانه، سردرها، جرزهاي آجري و تزئینات متفاوتی که متناسب با معماري هر دوره

از تاریخ ایران و در سبکهاي خراسانی) یا عربی) و رازي در این مسجد به کار برده شده، اثري را پدید آورده که الگویی براي مساجد ایران و حتی

مناطق مسلماننشین دیگر شدهاست. ضلع شمالی مسجد از ایوان درویش، مدرسه مظفري، گنبد تاجالملک یا گنبد خاکی، چهلستون، شبستان و

کتیبههاي مختلفی که از دورانهاي سلجوقی و صفوي بهجا مانده، تشکیل شدهاست. این کتیبهها با استفاده از گچ و آجر ساخته شده و با خطهایی

چون کوفی، ثلث، نستعلیق و بنایی و آیاتی از قرآن تزئین شدهاست. ضلع جنوبی مسجد، ضلعی است که ساختمانهاي اساسیِ بنا در آن به سبک عربی

و به وسیله خشت خام ساخته شدهبود. در دوران نظامالملک با تخریب شبستان، گنبدي به صورت دوپوسته ساخته شد که باعث میشد تركبنديها

پوشیده بماند و گنبد بزرگتر نشان دادهشود. در دوران آل مظفر، آق قویونلو و صفوي نیز کتیبههایی به این قسمت اضافه شد و بناي ضلع جنوبی کمی

تغییر کرد. کتیبه شاه طهماسب مبنی بر بخشش مالیات و توبهنامه وي، کتیبه شاه اسماعیل براي صدور حواله به نام افراد اصفهان، کتیبه سنگفرش و

کتبیه آب مباح مسجد از جمله آثار این ضلع است. ضلع غربی از شبستان زمستانی، مسجد مصلی، مسجد و محراب الجایتو، کتیبههاي شاهان صفوي و

محمد امین اصفهانی ساخته شدهاست. قسمتی از دیوار این ضلع باقیمانده دیوار خشتی ساخته شده در قرن هشتم هجري است. الجایتو، محمد بن

بایسنقر تیموري و شاه سلطان حسین صفوي از جمله افرادي بودند که باعث تغییراتی در این قسمت شدند. تازهترین قسمت مسجد، ضلع شرقی است

که متعلق به دوران سلجوقی است. این قسمت به مرور زمان تخریب و در دوران شاه سلیمان صفوي دوباره ساخته شد و کتیبهاي مربوط به این بازسازي

نیز در ایوان شرقی قرار دارد. کتیبههایی از دوران هوتکیان، آل مظفر و شاه طهماسب صفوي نیز در این قسمت باقی ماندهاست. منبر و محراب الجایتو

در شمال «ایوان استاد» واقع شدهاست. در قرن هشتم هجري ایلخانان دست به بازسازي اماکن مختلف میزدند و در همین زمان بناهایی عالی داراي

گچبريهاي بسیار ماهرانه ساخته شده است. البته ساخت طبقه دوم نماي اصلی مسجد که رو به صحن قرار دارد هم در همین دوره و به دستور اولجایتو

و به شیوه رازي انجام شدهاست. محراب الجایتو جزو این نمونههاست که اجزاي آن با منطقی دقیق ترکیب شدهاست. این محراب داراي گچبري، نقوش

گیاهی و هندسی بسیار زیبایی است و بنابر کتیبهاي که بر لوح مرکزي طاق فوقانی آن قرار گرفتهاست. در 710 ه.ق به کمک وزیر محمد ساوي و زیر نظر

عضد بن علی ماستري ایجاد شدهاست. در سمت راست این محراب منبري قرار دارد که سال ساخت آن ذکر نشده و اطلاعاتی از آن در دست نیست اما

زیباترین منبر منبتکاري شده موجود در کل بناستین اثر در تاریخ 15 دي 1310 با شماره ثبت 95 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست در

سال 1389 ه.ش بود که موضوع ارسال پرونده «مسجد جامع اصفهان» به یونسکو پیش آمد و مدیران میراث فرهنگی اصفهان مسئول این امر شدند.

البته به گفته جبل عاملی در سه دهه پیش از آن هم تلاشهایی صورت گرفته، اما به دلیل وسعت بنا و عدم تداوم آن هربار به صورتی کار بینتیجه

میماند. تا اینکه در دي ماه سال 1389 ه.ش تمام معیارهاي یونسکو برآورده شده و در پروندهاي جامع ثبت و ارسال شد. پس از آن موزهاي براي آثار

کشفشده در مسجد و ماکتی براي بنا ایجاد شد. تابلوهاي راهنما را به دو زبان در مسجد قرار دادند؛ پایگاه و فضایی براي معرفی مسجد مختص آشنایی

بازدیدکنندگان ایجاد شد و دستگاههایی براي نمایش و فیلم هم در مسجد قرار دادهشد. در سال 1390 متخصصان از مسجد دیدن کردند و پس از

بررسیهاي لازم، این بنا ثبت جهانی شد. در طول سال امکان بازدید و دیدن وجود دارد.