آقا محمدخان در کرمان ۲۰ هزار چشم در آورد
ارسال شده توسط naderymn1367 5 سال پیش

⚠️ گزارش تخلف

با این که آقامحمدخان قاجار فردی سختگیر و خشن بود و آن هنگام که مشغول درگیری و جنگ با رقیبان داخلی بر سر تاج و تخت شد، هیچ رحم و مروتی از خود نشان نداد، اما ماجرای «از حدقه در آوردن ۲۰ هزار جفت چشم» نمی تواند درست باشد. آنچه کسانی چون «سر پرسی ساکس» انگلیسی، حدود یک قرن پس از این واقعه نقل کرده اند این است که آقامحمدخان پنج ماه پیاپی کرمان را محاصره می کند. پس از محاصره ای سنگین و به وجود آمدن قحطی، ۱۰ هزار نفر از مردم شهر خودرا به خان قاجار تسلیم می کنند و … پس از آن خان قاجار به سربازانش دستور داد ه تا چشمان کسانی را که باقی مانده اند از حدقه بیرون آورند و آنها را با دقت بشمارند و تهدید می کند که اگر این تعداد از عدد مشخص شده کمتر باشد، چشمان خود آنها را از کاسه در خواهد آورد.

البته ساکس عددی را برای تعداد چشم ها ذکر نکرده ولی به دقت درباره تعداد مردم یا افرادی که کشته یا اسیر شده اند حرف زده است. «میرزا محمد شیرازی» و «محمدتقی ساروی» که اتفاقا هر دو از نویسندگان دستگاه زندیه بودند نیز بدون آن که عدد و رقمی در نوشته های خود بیاورند، صرفا از اسیر شدن کسانی نوشته اند که جزء اردوی لطفعلی خان بوده اند، اما پس از فرار اوبه بم، در کرمان باقی ماندند و پس از شنیدن خبر اسارت خان زند، تسلیم آقامحمدخان شدند.

منابع غیرمستند دیگر، اعداد متناقضی مثل «هفت هزار جفت» یا «هفت من» (واحد مرسوم برای اندازه گیری وزن در آن زمان) را هم بیان کرده اند. اما برای پاسخ به این سوال قبل از چیز باید از خود بپرسیم که جمعیت کرمان در آن زمان چقدر بوده است؟ احتمالا این پاسخ ما را راحت تر به جواب نهایی می رساند.

اگر اطلاعات غلوم آمیز سر پرسی ساکس را بپذیریم که همان اول کار، ۱۰ هزار نفر تسلیم آقامحمدخان شدند و ۱۲ هزار نفر به خاطر پناه بردن به یکی دیگر از حامیان قاجارها، نجات پیدا کردند و هشت هزار نفر جزء کشته ها بودند، به علاوه هزار نفری که از شهر کوچ کردند و پنج هزار نفر که در شهر باقی ماندند، جمعیت کرمان در آن زمان باید ۳۶ هزار نفر باشد.با تکیه بر همین اطلاعات (هر چند اشتباه به نظر می رسد) مشخص است که اگر ۲۲ هزار نفر نجات یافته باشند از جمعیت ۳۶ هزار نفری ۱۴ هزار نفر باقی می مانند .یعنیاگر فرض کنیم خان قاجار تمامی این افرادرا همنابینا کرده باشد، باز تعداد ۲۰ هزار جفت چشم اشتباه است ولی نمی شود تصور کرد در یکی از بحرانی ترین و آشوب زده ترین دوران تاریخ ایران -یعنی خرداد سال ۱۱۷۳ – زمانی که شهرهای بزرگی همچون تبریز و اصفهان و شیراز به زحمت چنین جمعیتی داشتند، کرمان اینقدر پر جمعیت بوده باشد. می بینید که با فرض اشتباه باز این داده صحت ندارد، حال اگر جمعیت کرمان را کمتر از این در نظر بگیریم، دیگر با اطمینان می دانیم که خان قاجار آن قدر که می گویند هم بی رحم نبوده است.