اصطلاح سرمایه اجتماعی برای اولین بار در سال 1916 توسط ال.جی. هانیفان، استفاده شد. این مفهوم بعدها در قرن بیستم چندین بار بازتعریف شد و در نهایت با آثار رابرت پاتنام (1995) به شهرت رسید. پاتنام در کتاب Bowling Alone کاهش چشمگیر سرمایه اجتماعی در آمریکا طی نیمه دوم قرن بیستم را بررسی کرد. او سرمایه اجتماعی را به عنوان «ویژگی های سازمان اجتماعی ای (نظیر شبکه ها، هنجارها و اعتماد اجتماعی) که هماهنگی و همکاری برای منافع متقابل را تسهیل می کند» تعریف کرد.

سرمایه اجتماعی برخلاف سرمایه انسانی که یک ویژگی فردی است، تنها در روابط اجتماعی وجود دارد (Fukuyama, 1999). این مفهوم شامل مزایایی است که افراد از دسترسی به سرمایه اجتماعی کسب می کنند، از یافتن شغل گرفته تا کاهش خطر افسردگی (Kaplan et al., 1987) یا رفع نیازهای روزمره. بااین حال، تعریف سرمایه اجتماعی بر اساس عملکرد آن نیز دشواری هایی دارد.

سرمایه اجتماعی در واقع منابعی نیست که به کمک روابط به دست می آید، بلکه عمل کمک کردن و دسترسی دادن به منابع مفید است. این کمک ها می توانند اشکال مختلفی داشته باشند و اساس روابط اجتماعی را تشکیل می دهند. این تعریف با دیدگاه اولیه هانیفان هماهنگ است که سرمایه اجتماعی را حاصل ارتباطات، حسن نیت و همدلی میان افراد جامعه می دانست.

سرمایه اجتماعی می تواند به صورت بالفعل یا بالقوه وجود داشته باشد. برای مثال، فردی ممکن است تمایل به قرض دادن پول داشته باشد، اما در حال حاضر پولی برای قرض دادن نداشته باشد. این نوع سرمایه اجتماعی که هنوز به طور کامل فعال نشده است، سرمایه اجتماعی نهفته نامیده می شود.

سرمایه اجتماعی شباهت هایی با کالای عمومی دارد و اگر تولید آن صرفاً به جامعه واگذار شود، به اندازه کافی تولید نخواهد شد (Coleman, 1988). بنابراین، مداخلات عمومی برای افزایش تولید سرمایه اجتماعی ضروری است. بااین حال، سرمایه اجتماعی به طور کامل یک کالای عمومی نیست، زیرا برخی اشکال آن می توانند دسترسی محدود داشته باشند.

سرمایه اجتماعی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

سرمایه اجتماعی پل زننده: این نوع در ارتباط با افرادی ایجاد می شود که تفاوت های قابل توجهی با هم دارند، مانند تفاوت در طبقه اجتماعی، نژاد یا مذهب. این نوع سرمایه اجتماعی برای «پیشرفت در زندگی» مفید است.

برای مثال، کارگری که با همکارانش ارتباط برقرار می کند، سرمایه اجتماعی پیوندی را تقویت می کند، اما اگر با مالک کارخانه آشنا شود، سرمایه اجتماعی پل زننده ایجاد می شود.

سرمایه اجتماعی دارای جنبه های فردی و اجتماعی است. یک فرد می تواند از سرمایه اجتماعی برای یافتن شغل استفاده کند، اما حتی کسانی که دسترسی محدودی به سرمایه اجتماعی دارند نیز می توانند از زندگی در یک جامعه غنی از سرمایه اجتماعی بهره مند شوند، مثلاً از اقداماتی مانند پاکسازی خیابان ها توسط همسایگان.

سرمایه اجتماعی مفهومی پیچیده است که شامل ابعاد و عملکردهای مختلفی می شود. این مفهوم از طریق روابط اجتماعی ایجاد می شود و دسترسی به منابع مفید را تسهیل می کند. سرمایه اجتماعی پیوندی و پل زننده نقش های مکملی در زندگی افراد دارند، از ایجاد حمایتهای روزمره گرفته تا تسهیل تغییرات بزرگ تر در زندگی. بنابراین، سرمایه اجتماعی نه تنها برای فرد، بلکه برای جامعه به عنوان یک کل، اهمیت حیاتی دارد.