قنات ایرانی
ارسال شده توسط yazdan_7303 5 سال پیش

⚠️ گزارش تخلف

شهرهاي گناباد،فردوس،مهریز ، زارچ، اراك،میمه، اردستان،جوپار، بم و بروات  

قنات که توسط مقنیان ایرانی اختراع شده ، هزاران سال قدمت دارد. قدمت بسیاري از قناتهاي ایران ، از پنج یا شش هزار سال متجاوز است و عمري

برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود این که چندبن هزار سال از اختراع آن میگذرد، مع هذا هنوز هم این روش استفاده از آب ، در قسمت مهمی از

روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزي و دامداري کشور معمول و متداول است. قنات، ابتدا یک فن آبیاري نبوده، بلکه به طور کامل از تکنیک معدن

نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمعآوري آبهاي زیرزمینی مزاحم (زه آبها) به هنگام حفر معادن بوده است.قنات یا کاریز راهآب یا کانالی است که در

زیرِ زمین حفر شده، تا آب در آن براي رسیدن به سطح زمین جریان یابد. این جوي یا کانال در عمق زمین براي ارتباط دادنِ رشتهچاههایی است که از

مادر چاه سرچشمه میگیرد. مادرچاهها معمولاً یک چشمه زیرزمینی هستند. مظهر قنات جایی است که آب از دل قنات بیرون میآید و ظاهر می شود و

میتواند براي آبیاري و دیگر مصارف مورد استفاده قرار بگیرد .قنات ، تشکیل شده از یک دهانه که روباز است و یک مجراي تونل مانند زیرزمینی و

چندین چاه عمودي که مجرا یا کوره زیر زمینی را در فواصل مشخص با سطح زمین مرتبط میسازد. چاهها که به آنها در موقع حفر ، میله هم گفته

میشود، علاوه بر مجاري انتقال مواد حفاري شده به خارج ، عمل تهویه کانال زیرزمینی را نیز انجام میدهد و راه ارتباطی براي لايروبی ، تعمیر و

بازدید از داخل قنات نیز به شمار میرود. حفر قنات معمولا از مظهر ان که همان سطح زمین است و خشک میباشد، شروع و به مناطق آبده مادر چاه ،

ختم میشود. طول یک رشته قنات که در میزان آبدهی آن نیز موثر است، نسبت به شرایط طبیعی متفاوت است. این شرایط بستگی به شیب زمین

وعمیق مادر چاه دارد. از طرف دیگر هرچه سطح آب زیرزمینی پایینتر باشد، عمق مادر چاه بیشتر میشود .طویلترین قناتی که تاکنون در ایران حفر

شده ، در حوالی گناباد از توابع خراسان است که 70 کیلومتر طول آن است و عمیقترین مادر چاه قناتهاي ایران به روایتی 400 متر و به روایت دیگر 350

متر عمق دارد و آن مربوط به قنات "قصبه" گناباد است. مهمترین عاملی که طول قنات را مشخص میکند، شیب زمین میباشد. هرچه شیب زمین

کمتر باشد طول قنات بیشتر و هرچه شیب بیشتر باشد طول قنات کمتر خواهد بود. سیستم استخراج در قنات طوري است که آب بدون کمک و صرف

هزینه فقط با استفاده از نیروي ثقل از زمین خارج میگردد. و ارزانتر تمام میشود. ایران داراي 36300 رشته قنات فعال با طول کلی 274000 کیلومتر

است.بی بدیل بودن این قناتها شامل فناوريهاي مرتبط با احداث آنها با در نظر گرفتن ویژگیهاي منحصر به فردشان، مانند عمیقترین، طولانیترین،

یا قدیمیترین قنات ایران بودهاست. این 11 قنات شامل :قنات قصبه گناباد یا کیخسرو( در شهر گناباد قراردارد و کهن ترین و عمیق ترین قنات ایران با

طول 33 کیلومتر و عمق مادر چاه 300 متر427 حلقه جاه دورشته و دبی 150 لیتر آب که می گویند جن ها آنرا حفر کرده اند) قنات بلده فردوس(در

مسیر فردوس به گناباد قرار دارد، قناتی با 27 رشته و دو دهنه چشمه)، قنات حسنآباد مشیر( در مهریز یزد قرار دارد با 200 لیتر در ثانیه آب دهی و

70 کیلومتر طول) و قنات باغ زارچ( واقع در زارچ یزد ،طولانی ترین قنات جهان با طول 71 کیلومتر با 2115 حلقه چاههائی با مقطع مربع وسه شاخه که

از زیر شهر یزد عبور می کند)، قنات ابراهیمآباد اراك( در روستاي ابراهیم آباد از توابع مشک آباد اراك قرار دارد، داراي311 حلقه چاه ، 11 کیلومتر طول

و سه رشته تنها قنات مخروطی و 110 متر عمق مادر چاه) قنات مزدآباد(در میمه اصفهان و دومین قنات قدیمی کشوراست طول 18کیلومتر عمق 74

متري مادر چاه دو رشته سرد و گرم و داراي سد زیرزمینی که می توان در زمستان خروج آب را متوقف کرد) قنات عمومی وزوان(در میمه اصفهان است

،داراي سدي منحصر به فرد در زیر زمین به ارتفاع 9 متر و طول آن در طولانیترین بخش 5.1 متر، در کوتاهترین قسمت 2.1 متر و ضخامت آن 5.1 متر

است. روي دیوار سد پنج دریچه به فاصلههاي متفاوت یک تا 5.1 متر از یکدیگر تعبیه شده است و قنات در زمینی رسوبی وسنگی کنده شده است)

قنات مون(در اردستان یزد قرار دارد عجیبترین سازه قناتی دنیا شناخته میشود و مهمترین علت آن این است که آب قنات رویی و آب قنات زیري

روي همدیگر حرکت میکنند بدون اینکه آب قنات رویی در قنات زیرین نفوذي داشته باشد 4 کیلومتر طول 40 حلقه چاه و عمق مادر جاه31 متر)،

قنات گوهرریز جوپار( واقع در جوپار کرمان با 3556 متر طول و 129 حلقه چاه و در شش رشته)، قناتهاي دوقلو: قنات اکبرآباد بم(در روستاي اکبرآباد

از توابع بخش ریگان، شهرستان بم باطول 1100 متر و ، تعداد 35 میله چاه) و قنات قاسمآباد بم(قنات قاسمآباد در روستاي بروات از توابع بخش مرکزي،

شهرستان طول آن 2300 متر است و تعداد 50 میله چاه دارد. همچنین دبی این قنات 139 لیتر بر ثانیه است). پرونده قنات هاي یازده گانه ایران در

تاریخ 25 تیرماه 1395 در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر استانبول ترکیه به عنوان 20 امین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو

به ثبت رسید. بهترین زمان دیدن قنات زمان پر آبی آنهاست.